Hải Đông nơi đây vào giữa thế kỷ XIX còn là nơi bãi thoái của cửa luồng lạch, nơi đỗ tàu thuyền của ngư dân. Sau trận bão năm 1944, việc khai khẩn diện tích sản xuât mới chú trọng. Sau năm 1954, dưới sự lãnh đạo của Đảng, việc khai hoang lấn biển được quan tâm. Mảnh đất xưa đều do những địa chủ, quan lại chiếm đóng và cai quản. Người dân từ nhiều nơi, ở quê cũ đã nghèo khó, đến nơi mới lại “không được một thước cắm dùi”, không được học hành. Khi đến đã có dấu chân xâm lược, đã có lính đồn, lính đoan. Bởi thế vốn đã khốn khó về kinh tế lại thêm cực khổ về tinh thần. Cách mạng tháng Tám thành công còn bị nhiều thế lực phản động tuyên truyền xuyên tạc và lôi kéo.

Từ khi có Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo, sự nghiệp cách mạng bao giờ cũng là sự nghiệp của quần chúng, Đảng luôn vì dân và mang lại quyền lợi cho dân. Đó là một sự thật hiển nhiên trên mảnh đất Hải Đông. Hơn nửa thế kỷ qua, từ cảnh nghèo xưa đã mấy làng trong dân không một ngôi nhà ngói, một thày thuốc, một người học qua chương trình tiểu học. Đồng ruộng chua mặn, đường sá ẩm thấp, lầy lội. Đến nay đã thấy cảnh: “Làng rộn rã khang trang, nhà xây điện sáng, mùa màng bội thu”. Đó là quá trình người dân Hải Đông luôn phải chống đỡ với bão tố, sóng cồn và thời tiết khắc nghiệt, là quá trình cùng nhân dân cả nước tham gia vào tiến trình cách mạng giải phóng quê hương và giải phóng cho mình thoát khỏi ách lầm than, nô lệ. Cả vùng quê và cuộc đời mỗi người đều có chuyển biến và đổi mới đi lên. Từ cuộc sống hôm nay nhìn lại chặng đường đã qua “Ôn cựu chi tân” để suy ngẫm rút ra những vấn đề thực tiễn lịch sử:

1. Lịch sử nhân dân Hải Đông là tinh thần đoàn kết các cư dân không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng, kiên trì, nhẫn nại trong công cuộc khẩn hoang và cần cù chịu khó trong lao động; có đức tin và lòng trung thực. Song chỉ một khi lòng tin ấy được xây dựng hướng vào tình yêu quê hương, đất nước mới tạo nên sức mạnh to lớn để hoàn thành tốt nhiệm vụ.

2. Hơn nửa thế kỷ qua, sự gắn bó giữa Đảng bộ và nhân dân là điều cốt yếu, không tách rời. Phong trào khi lên, khi xuống cũng là có sự phản ánh vai trò, chất lượng của Đảng bộ. Sự đoàn kết của Đảng bộ là sự cố gắng nỗ lực và phấn đấu vươn lên của mỗi đảng viên đều có quan hệ mật thiết đến phong trào và sự đi lên của làng xã.

3. Mảnh đất Hải Đông được thiên nhiên ưu đãi, nhưng cũng ít khi yên ổn vì sóng giáo bão bùng. Nhân dân Hải Đông cần cù và sáng tạo trong lao động đã chinh phục thiên nhiên, cải tạo đồng ruộng, năng suất lúa, muối đều đạt tới đỉnh cao ngang tầm các xã có truyền thống thâm canh giỏi. Là một xã ven biển, bên cạnh việc phải luôn cảnh giác đề phòng “Thiên tai, địch họa” thì vấn đề hướng ra biển xây dựng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn vẫn còn là mục tiêu đang ở phía trước.

4. Từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Đảng bộ và nhân dân Hải Đông đã khắc phục nhiều chở ngại để xóa nạn mù chữ và không ngừng nâng cao trình độ văn hóa nhân dân. Tuy nhiên, so với đà tiến của phong trào và mục tiêu xây dựng làng xã văn hóa thì vấn đề nâng cao dân trí và tạo điều kiện cho con em được học hành tốt hơn nữa, trong đó có nhiều người đỗ đạt thì vẫn luôn là vấn đề còn phải tiếp tục cố gắng vượt bậc.

5. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, đều phải quán triệt và thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh là nhiệm vụ then chốt hàng đầu để tổ chức Đảng và đảng viên thực sự là hạt nhân lãnh đạo. Thường xuyên củng cố chính quyền nhân dân vững mạnh, thực sự là trụ cột, là công cụ chính trong hệ thống chính trị. Đi đôi với xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy vai trò trách nhiệm của mặt trận và các đoàn thể nhân dân, đảm bảo quyền dân chủ của nhân dân gắn với bảo vệ Đảng, Chính quyền, động viên mọi tầng lớp nhân dân tham gia vào công việc quản lý nhà nước ở địa phương.

Hơn nửa thế kỷ trôi qua, các sự kiện đã và đang lùi dần vào quá khứ. Cho dù những kinh nghiệm xưa chưa phải lúc nào cũng phù hợp với yêu cầu phát triển của tình hình, nhưng những gì Đảng bộ và nhân dân Hải Đông đã làm được trong suốt chặng đường qua là với cả tầm lòng và sự hy sinh to lớn.

Lịch sử sang trang mới, mở ra những triển vọng to lớn, nhưng phía trước còn những khó khăn, thách thức. Trân trọng và kế thừa những truyền thống tốt đẹp của cha ông, những kinh nghiệm lịch sử Đảng bộ và nhân dân anh hùng đã làm được, nhất định Hải Đông sẽ xây dụng quê hương trở thành xã Nông thôn mới bền vững và phát triển trên tuyến biển, giàu về kinh tế, đẹp về văn hóa, đời sống nhân dân ấm no, hạnh phúc.